- Wylew, jak potocznie przyjęło się nazywać udar mózgu dotyczy tylko 20% udarów (wywołanych przez krwotok) pozostałe 80% udarów to udary niedokrwienne oraz tzw. TIA.
- Najczęstszą przyczyną udarów jest nadciśnienie tętnicze.
- Udarowi towarzyszy zazwyczaj bardzo silny ból głowy, wymioty i nudności.
- Udar „odcinając” część mózgu i jego komunikację z danymi obszarami ciała powoduje niesprawność ruchową, zaburzenia czucia/mowy/widzenia/świadomości.
- By rozróżnić rodzaj udaru i podjąć odpowiednie leczenie w pierwszej kolejności wykonuje się tomografię komputerową, a w razie wątpliwości dodatkowo rezonans magnetyczny.
- Nie jesteśmy w stanie w 100% zapobiec udarowi mózgu, ale poprzez prowadzenie zdrowego trybu życia (zdrowa dieta, odpowiednia aktywność fizyczna, profilaktyka, eliminacja/ograniczanie używek i stresu) możemy zminimalizować ryzyko jego wystąpienia.
- Udar nie dotyczy tylko osób starszych, choć niezwykle rzadko, występuje również u dzieci.
- Bieżące komunikowanie naszego stanu zdrowia komuś z najbliższych (osoba ICE – z ang. In case of emmergency) jest niezwykle ważne w momencie wystąpienia nagłego pogorszenia naszego zdrowia (np. wystąpienia udaru) – personel medyczny szybciej i skuteczniej jest w stanie przeprowadzić wywiad z osobą trzecią i interwencję medyczną, ratując życie Pacjenta.
- Najczęściej występujący typ udaru – niedokrwienny, przy rozpoczęciu leczenia trombolitycznego do 3h od wystąpienia udaru może w znacznym stopniu zatrzymać lub odwrócić negatywne skutki uboczne, wywołane przez niedotlenienie mózgu.
- Rehabilitacja poudarowa rozpoczyna się już w 1-2 dobie hospitalizacji i jest kluczowa w niwelowaniu negatywnych skutków ubocznych, jakie spowodował w organizmie udar.
Wtórna profilaktyka zawałów serca każdemu jest dobrze znana – całkowite rzucenie palenia tytoniu, unikanie tłustego jedzenia, zmniejszenie używania soli i cukru – to podstawy. Każdego dnia należy wypijać ( o ile nie ma niewydolności serca) minimum 1,5 niesłodzonych napojów. Dodany do diety wysiłek fizyczny pozwoli pozbyć się nadwagi, obniżyć stężenie złego cholesterolu, ponieść stężenie tego dobrego.
Są stosowane u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym, przy niewydolności serca oraz po zawale serca, gdy inhibitory ACE nie są przez pacjentów dobrze tolerowane (gównie z uwagi na kaszel). Powodują zmniejszenie napięcia ściany tętnic i rozszerzenie ich światła, zmniejszają obciążenie serca oraz włóknienie mięśnia sercowego po zawale.
DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE
– niskie ciśnienie tętnicze,
– zawroty głowy (szczególnie na początku stosowania),
– wysypka
WSKAZANIA I DZIAŁANIE
Są stosowane w leczeniu choroby wieńcowej, nadciśnienia tętniczego, w niektórych zaburzeniach rytmu serca i niewydolności serca. Zmniejszają częstość akcji serca, zmniejszają zużycie tlenu przez mięsień sercowy, poprawiają ukrwienie mięśnia sercowego, obniżają ciśnienie tętnicze. W zawale zmniejszają obszar martwicy mięśnia sercowego i ryzyko migotania komór, umożliwiają także stosowanie mniejszych dawek leków przeciwbólowych.
DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE
– wolne tętno,
– spadek ciśnienia krwi,
– zaostrzenie astmy,
– impotencja
Cholesterol to substancja tłuszczowa niezbędna do budowy komórek organizmu. Odgrywa istotną rolę w produkcji niektórych hormonów oraz jest niezbędny do syntezy witaminy D w organizmie. Dwa podstawowe źródła cholesterolu w organizmie to:
– wątroba – miejsce syntezy cholesterolu (dostarcza 3/4 całkowitej ilości cholesterolu),
– żywność pochodzenia zwierzęcego – (dostarcza 1/4 całkowitej ilości cholesterolu).
Nie każdy cholesterol jest jednak zły. Funkcjonują takie pojęcia jak dobry i zły cholestrol, ale co oznaczają? Cholesterol krąży we krwi w postaci lipoprotein, czyli cząstek zbudowanych z białek i tłuszczów. Wyróżniamy dwie podstawowe odmiany lipoprotein: o dużej gęstości (HDL) oraz małej gęstości (LDL). Cholesterol HDL, w języku potocznym dobry, pełni funkcję ochronną ścian naczyń. Natomiast cholesterol LDL, zwany potocznie złym uszkadza dane ściany naczyń. Cholesterol to substancja tłuszczowa, która jak wszystkie tłuszcze – nie rozpuszcza się i nie łączy się z wodą. We krwi krąży on zatem jako malutkie kuleczki tłuszczu obtoczone białkami, które produkuje wątroba – tworząc wspólnie tzw. lipoproteiny (tłuszcze to lipidy, białka proteiny). Cząsteczki te nie są takie same, różnią się między sobą i w zależności od tego w jakich lipoproteinach jest przenoszony cholesterol rozróżniamy dwa jego rodzaje a mówiąc bardziej medycznie – dwie jego frakcje: LDL (zły cholesterol) i HDL (dobry cholesterol).
LDL (ang. low density lipoproteins) – to lipoproteiny, które zawierają dużo cholesterolu o małej gęstości w cienkiej białkowej otoczce. Cholesterol ten z łatwością przenika do krwioobiegu, dostarczając do komórek tyle cholesterolu ile potrzebują. Niestety jego nadmiar stopniowo odkłada się w naszych naczyniach krwionośnych i w efekcie przybiera postać miażdżycowych blaszek, przez co tętnice stają się kruche, zwężają się, są mniej elastyczne i utrudniają tym samym przepływ krwi do komórek (a wraz z nią dociera do nich mniej tlenu i substancji odżywczych). Gdy blaszka miażdżycowa zamknie naczynie/ naczynia w sercu – dochodzi do jego zawału. Zdecydowanie im mniej cholesterolu frakcji LDL jest we krwi tym zdrowiej dla naszego serca i mózgu.
HDL (ang. high density lipoproteins) – to te lipoproteiny, które zawierają mniej cholesterolu i więcej białka. Dodatkowo sam cholesterol ma w nich znacznie większą gęstość niż w LDL. Cholesterol w HDL także przenika do ścian tętnic, jednak się w nich nie odkłada a wręcz zbiera z nich część zalegającego cholesterolu i przetransportowuje go z powrotem do wątroby. Tam tworzą się z niego kolejne lipoproteiny, lub jest wydalony z organizmu z kwasami żółciowymi. Cholesterol frakcji HDL zatem obniża stężenie złego cholesterolu w organizmie i im więcej go we krwi, tym mniejsze ryzyko chorób sercowo – naczyniowych.
Choroba wieńcowa powstaje w wyniku odkładania się cholesterolu w ścianie tętnic zaopatrujących serce w krew (tętnic wieńcowych), co prowadzi do powstawania blaszek miażdżycowych.
Z czasem, rosnące blaszki miażdżycowe zwężają światło tętnicy w tak znacznym stopniu, że upośledzają przepływ krwi i powodują niedokrwienie mięśnia sercowego, co pacjent odczuwa jako objawy bólu, pieczenia lub ucisku w klatce piersiowej, niekiedy z promieniowaniem np. do lewej ręki, szczęki lub do okolicy między łopatkami (są to objawy dławicy piersiowej lub inaczej choroby niedokrwiennej serca).
Początkowo objawy te pojawiają się wyłącznie przy większym wysiłku, a z czasem (czyli wraz z powiększaniem się blaszki miażdżycowej) również przy niewielkim tylko wysiłku lub nawet w spoczynku.
W niektórych przypadkach, w których dochodzi do pęknięcia blaszki miażdżycowej i tym samym do gwałtownego ograniczenia lub nawet zatrzymania przepływu krwi, w tętnicy dochodzi do zawału serca (martwicy mięśnia sercowego) – wówczas objawy są zwykle bardziej gwałtowne, mogą im towarzyszyć również poty, nudności czy brak tchu.
Na powstawanie choroby wieńcowej wpływają liczne czynniki ryzyka, do których zalicza się te, na które możemy wpływać (modyfikowalne) oraz te, na które nie mamy wpływu (niemodyfikowalne).
Do najważniejszych czynników ryzyka choroby wieńcowej, na które możemy wpływać i tym samym zmniejszać ryzyko jej wystąpienia (lub zmniejszać ryzyko powtórnego zawału serca) zalicza się:
– brak lub zbyt mała aktywność fizyczna,
– palenie tytoniu,
– nieprawidłowe odżywianie,
– nadwaga i otyłość,
– cukrzyca,
– nieprawidłowe wartości cholesterolu we krwi,
– nadciśnienie tętnicze,
Do czynników ryzyka choroby wieńcowej z którymi się rodzimy i na które nie mamy wpływu zalicza się:
– wiek (z wiekiem wzrasta ryzyko wystąpienia choroby wieńcowej),
– płeć (u mężczyzn choroba wieńcowa pojawia się wcześniej niż u kobiet),
– obciążenie rodzinne (tzn. występowanie choroby wieńcowej u członków najbliższej rodziny). nie potrafi dostarczać krwi w wystarczającej ilości do tkanek i narządów).
Obecnie, najskuteczniejszym i powszechnie dostępnym sposobem leczenia choroby wieńcowej jest zabieg angioplastyki wieńcowej (PCI) z implantacją stentu, a w niektórych przypadkach konieczna jest operacja bypassów (CABG).
Cukrzyca jest chorobą przewlekłą, charakteryzującą się podwyższonym poziomem cukru (glukozy) we krwi, której przyczyną jest brak lub nieprawidłowe działanie insuliny – hormonu produkowanego w trzustce. Bez tego hormonu komórki ciała nie potrafią zużywać glukozy, dlatego jej poziom we krwi rośnie.
Jest jedną z najczęściej występujących chorób układu krążenia. Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że w 1985 roku na cukrzycę chorowało 30 mln ludzi na całym świecie, 10 lat później – 135 mln, a w roku 2000 – 171 mln. Przewiduje się, że w roku 2030 będzie około 366 mln ludzi chorych na tą chorobę. W Polsce wykryto cukrzycę u ponad 1.5 mln osób. Mimo to, chorych jest znacznie więcej. Szacuje się, że połowa cukrzyków nie wie o swojej chorobie. Obecnie wyróżniamy dwa typy cukrzycy:
– typu 1 – najczęściej dotyka osoby w młodym wieku. Wywołuje ją uszkodzenie komórek trzustki produkujących insulinę. Stanowi 5% wszystkich przypadków zachorowań,
– typu 2 – występuje najczęściej u osób otyłych w wieku dojrzałym. Cechą charakterystyczną jest zmniejszona wrażliwość komórek ciała na insulinę. Stanowi pozostałe 95% przypadków.
Na chwilę obecną nie znamy żadnego skutecznego sposobu, aby zapobiec cukrzycy typu 1.
Stężenie cukru we krwi nazywane jest inaczej poziomem glukozy we krwi lub glikemią. Prawidłowy poziom cukru we krwi na czczo wynosi < 100 mg/dl.
– zbyt męczących ćwiczeń (siłownia, podnoszenie ciężarów)
– gwałtownego rozpoczynania i kończenia wysiłku
– wstrzymywania oddechu podczas ćwiczeń
– ćwiczeń na świeżym powietrzu w wyjątkowo gorące bądź zimne dni
Siedzący tryb życia, pozbawiony wysiłku fizycznego, jest jednym z głównych czynników ryzyka wystąpienia chorób serca. Regularna aktywność fizyczna obniża ryzyko niepożądanych zdarzeń zdrowotnych zarówno u pacjentów zdrowych jak również u pacjentów z już rozpoznaną chorobą serca, a co najważniejsze powoduje znaczne zmniejszenie śmiertelności, średnio o 20-30%. Wpływ ten uzależniony jest od częstości i intensywności wykonywanego wysiłku.
Wysiłek fizyczny ma pozytywny wpływ na wiele aspektów naszego zdrowia:
– reguluje ciśnienie tętnicze,
– obniża cholesterol,
– obniża masę ciała,
– pomaga w kontroli poziomu cukru,
– poprawia sen, redukuje stres, poprawia koncentrację i funkcje intelektualne,
– zwiększa odporność na zmęczenie serca oraz mięśni,
– poprawia trawienie, eliminuje problem zaparć,
– poprawia funkcję płuc, wzmacnia mięśnie oddechowe, ułatwia oczyszczanie oskrzeli,
– wpływa pozytywnie na kości i stawy (kości mniej podatne na odwapnienie, bardziej odporne na złamania, stawy bardziej ruchome i mniej podatne na uszkodzenia),
– poprawia stan skóry poprzez jej lepsze ukrwienie (opóźnienie procesów starzenia).
U chorych z chorobą wieńcową i po zawale serca, niezależnie od zastosowanego leczenia zabiegowego, każdy pacjent otrzymuje zestaw leków, z których każdy pełni swoją unikalną i uzupełniającą role w stosunku do innych, tzn. każdy przepisany lek jest ważny!
Istotne jest aby przyjmować wszystkie leki systematycznie, o tej samej porze i zgodnie z pisemnymi zaleceniami lekarza; niewskazane jest przerywanie ich stosowania tłumacząc to dobrym samopoczuciem; tylko w ten sposób można odnieść maksymalne korzyści z leczenia farmakologicznego.
Być może część przepisanych leków trzeba będzie stosować do końca życia, aczkolwiek z czasem ich liczba i dawka może ulec zmianie – to określi lekarz na wizytach kontrolnych.
Co powinienem zrobić kiedy zapomnę przyjąć leku?
Jeżeli zapomniałeś przyjąć leku (leków) o stałej porze, powinieneś zrobić to możliwie jak najszybciej.
- Jeżeli przypomnisz sobie o lekach dopiero na następny dzień, powinieneś pominąć te dawki, które zapomniałeś dnia poprzedniego, aby uniknąć ich przedawkowania.
- Jeżeli przypomnisz sobie o lekach o innej porze dnia, upewnij się czy przyjęcie bieżących leków wraz z zapomnianymi nie spowoduje zbyt dużego obniżenia ciśnienia tętniczego lub tętna; warto wówczas zmierzyć te wartości.
Podstawą leczenia dietetycznego, jak również profilaktyki chorób sercowo-naczyniowych, jest zbilansowana dieta, która powinna zawierać odpowiednie proporcji makroskładników takich jak węglowodany, tłuszcze i białka.
Należy ograniczać w pożywieniu nasycone kwasy tłuszczowe i zastępować je tłuszczami jednonasyconymi i wielonasyconymi (np. oliwa z oliwek, olej rzepakowy).
Należy ograniczać ilość spożywanej soli (< 5 g soli dziennie), nawet niewielka redukcja spożycia soli kuchennej o 1 g/dobę powoduje obniżenie skurczowego ciśnienia tętniczego (SBP) o 3,1 mm Hg u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym, do przyprawiania dań można stosować zioła, przyprawy lub np. cytrynę.
Należy spożywać 30–45 g błonnika dziennie, najlepiej pochodzącego z produktów pełnoziarnistych.
Wskazane jest spożywanie ≥ 200 g warzyw (2-3 porcje) dziennie.
Należy spożywać ryby 1–2 razy/tydzień, w tym raz ryby tłuste (np. makrele, sardynki).
Wyniki badań wskazują, że spożywanie ryb przynajmniej raz w tygodniu skutkuje redukcją ryzyka choroby wieńcowej o 16%, w porównaniu z jedzeniem mniejszej ilości ryb. Natomiast spożywanie ryb 2–4 razy w tygodniu obniża ryzyko udaru mózgu o 6% w porównaniu z jedzeniem ryb rzadziej niż raz w tygodniu.
Należy unikać spożywania bezalkoholowych napojów słodzonych cukrem i napojów alkoholowych.
Palenie tytoniu jest śmiertelnym nałogiem; osoba paląca traci przeciętnie 10 lat życia. Ponadto, palenie jest uznaną przyczyną wielu chorób i odpowiada za 50% wszystkich możliwych do uniknięcia zgonów u palaczy, z których połowę stanowią zgony z powodu chorób sercowo-naczyniowych.
Palenie tytoniu przyspiesza rozwój miażdżycy, nasila procesy zakrzepowe, niekorzystnie oddziałuje na funkcję śródbłonka, funkcję płytek krwi, poziom cholesterolu.
Chociaż możliwa jest całkowita lub częściowa odwracalność kilku z tych efektów, to powstanie blaszki miażdżycowej nie jest całkowicie odwracalne i dlatego należy za wszelką cenę i jak najwcześniej eliminować nałóg palenia. Zaprzestanie palenia po zawale jest potencjalnie najskuteczniejszym ze wszystkich środków prewencyjnych! Papierosy elektroniczne (e-papierosy) mogą być przydatne w zaprzestaniu palenia tytoniu, jednak powinny być objęte takimi samymi restrykcjami jak zwykłe papierosy. Bierne palenie tytoniu niesie ze sobą istotne ryzyko; palenie tytoniu przez współmałżonka lub narażenie w miejscu pracy zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych o ok. 30%.
Seks jest aktywnością o intensywności równej umiarkowanemu wysiłkowi fizycznemu.
Jeżeli bez trudu wykonujesz zwykłe codzienne zadania, a wysiłek fizyczny taki jak np. wejście po schodach na 2-gie piętro nie sprawia Ci trudności, to znak, że bez problemu możesz wznowić aktywność seksualną.
Na początku, tuż po wznowieniu aktywności seksualnej, unikaj pozycji, które powodują dyskomfort lub duszność, rozpocznij współżycie łagodnie i stopniowo zwiększaj intensywność.
Jeżeli w trakcie współżycia płciowego odczuwasz dyskomfort w klatce piersiowej lub zbyt duże zmęczenie, skontaktuj się z kardiologiem lub lekarzem rodzinnym.
Niektóre przepisane leki (np. betablokery) mogą powodować problemy z potencją. Jeżeli wystąpi u Ciebie taka sytuacja poinformuj o tym lekarza, który rozważy zmianę leku na inny. Podobny, negatywny wpływ na potencję mogą powodować również stres i lęk występujące po przebytym zawale – jest to często sytuacja przejściowa, ale zawsze warto poinformować o tym lekarza.
Pamiętaj aby unikać jednoczesnego stosowania nitrogliceryny i niektórych leków stosowanych w leczeniu impotencji – zawsze przedyskutuj ten temat ze swoim lekarzem.
Bardzo skuteczne sposoby na poprawę funkcji seksualnych obejmują zmiany trybu życia, w tym: ćwiczenia fizyczne, poprawę odżywiania, kontrolę masy ciała i zaprzestanie palenia tytoniu.
Niezależnie od korzyści stosowania treningu tlenowego polegającego na długich spacerach, biegach czy jeździe na rowerze, korzystne znaczenie ma również trening siłowy (oporowy), wykorzystujący obciążenia (np. ciężarki, taśmy oporowe, wykorzystanie masy ciała jako oporu).
Trening ten stymuluje kształtowanie kości i zmniejsza ich utratę; pozwala zachować i wzmocnić masę mięśniową i siłę.
Niektóre dowody wskazują na korzystny wpływ treningu siłowego w zakresie kontroli cholesterolu, ciśnienia tętniczego oraz cukrzycy. Ma to szczególne znaczenie, gdy łączymy ten trening z treningiem tlenowym.
Na każdą sesję treningową sugeruje się do 2–3 serii po 8–12 powtórzeń o częstości ≥ 2 dni tygodniowo.
Zaburzenia związane z nieprawidłowymi stężeniami lipidów nazywamy hipercholesterolemią, hipertriglicerydemią oraz hiperlipidemią mieszaną.
Hipercholesterolemia – podwyższony poziom cholesterolu całkowitego lub cholesterolu LDL,
Hipertriglicerydemia – podwyższony poziom trójglicerydów,
Hiperlipidemia mieszana – podwyższone stężenie tróglicerydów, cholesterolu całkowitego bądź LDL.
Dane statystyczne pokazują, że w Polsce 60% dorosłych ludzi ma podwyższone stężenie cholesterolu całkowitego. O 5% mniej notuje się podwyższone stężenia LDL. W przypadku cholesterolu HDL jest to 15%, a trójglicerydów 30%.
WSKAZANIA I DZIAŁANIE
To bardzo ważna grupa leków ponieważ udowodniono, że zmniejszają one śmiertelność ogólną osób z chorobami sercowo-naczyniowymi. Są stosowane u pacjentów z chorobą niedokrwienną serca, po zawale serca i udarze, u osób z nadciśnieniem tętniczym oraz przy niewydolności serca. Powodują zmniejszenie napięcia ściany tętnic, poprawiają przepływ krwi przez mięsień sercowy, odciążają pracę serca, zapobiegają niekorzystnej przebudowie mięśnia sercowego po zawale, mają również działanie zapobiegające zaburzeniom rytmu serca i zlepianiu płytek krwi, poprawiają tolerancję wysiłku.
DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE
– przewlekły, suchy kaszel,
– zawroty głowy,
– podwyższony poziom potasu we krwi,
– wysypka
Aby lekarz mógł zdiagnozować zespół metaboliczny u pacjenta, musi u niego zaobserwować co najmniej 3 czynniki z wymienionych powyżej. W Polsce w 2002 roku, zespół metaboliczny rozpoznano u ponad 20% dorosłych. Ryzyko wystąpienia rośnie wraz z wiekiem. Najlepiej przedstawiają to badania naukowe przeprowadzone na grupach wiekowych:
18-30 lat – 4%
31-44 lat – 13%
45-64 lat – 29%
65 i więcej – 38%
Osoby ze zdiagnozowanym zespołem metabolicznym powinny podjąć leczenie ze względu na zwiększone ryzyko zachorowania na choroby układu krążenia. Największe zagrożenia to:
– cukrzyca typu B,
– choroba niedokrwienna i zawał serca,
– udar mózgu.
Niezmiernie istotna jest wytrwałość i motywacja do ciągłego i nieprzerwanego wykonywania wysiłku fizycznego. Pozytywny wpływ wysiłku na serce uzależniony jest od jego częstości i intensywności. Aktywność fizyczną powinno się stosować z częstością ≥ 3–5 sesji po minimum 30 minut tygodniowo, a najlepiej codziennie. Kiedy tylko jest to możliwe należy robić przerwy w pracy biurowej wykonując krótkie aktywności fizyczne, a ponadto warto mobilizować się do spacerów, biegów czy jazdy na rowerze. Należy starać się wykonywać wysiłek nie tylko indywidualnie ale również w formie grupowej (np. biegi uliczne, nordic walking, taniec itp.).
Cukrzycę można diagnozować na dwa sposoby:
– badanie stężenia cukru we krwi na czczo – badanie wykonuje się co najmniej 6 godzin od spożycia ostatniego posiłku,
– badanie stężenia cukru podczas doustnego testu tolerancji glukozy – co najmniej 8 godzin od spożycia ostatniego posiłku oraz 2 godziny po obciążeniu glukozą
W przypadku cukrzycy istnieje stan przedcukrzycowy. Jest to stan wysokiego ryzyka rozwoju cukrzycy. Można go rozpoznać za pomocą jednego z wyżej wymienionych testów. W przypadku odkrycia takiego stanu zalecana jest zmiana stylu życia.
Istnieje wiele symptomów, które mogą oznaczać rozwój cukrzycy: zwiększone pragnienie, utrata masy ciała, apatia, osłabienie, senność bądź też ilość oddawanego moczu. W skrajnych przypadkach może być także wyczuwalny zapach acetonu w wydychanym powietrzu.
Nasze serce wykonuje niezwykłą pracę każdego dnia, w ciągu doby kurczy się około 100 000 razy, przepompowuje ponad 7 000 litrów krwi ( w ciągu 1 minuty serce przepompowuje około 5-6 litrów krwi). Podczas jednego skurczu serca, około 60-70 ml krwi trafia do aorty. Wykonuje ono ciężką pracę –skurcz serca można porównać do bardzo mocnego ściśnięcia jedną ręką piłki tenisowej. Serce nieustannie się kurczy i rozkurcza, średnio około 60 – 70 razy na minutę, choć by nadążać za potrzebami naszego organizmu ta wartość może dobić do nawet 200 uderzeń na minutę. Ponoć energia wytworzona przez całe życie przez ten jeden organ pozwoliłaby przejechać dystans między Ziemią a księżycem.
– Przed pomiarem odpocznij co najmniej 5 minut,
– nie wykonuj pomiaru po intensywnym wysiłku,
– na ok. 30 min przed pomiarem nie jedz obfitych posiłków, nie pij kawy ani alkoholu a także nie pal papierosów,
– mierz ciśnienie w pozycji siedzącej lub leżącej
Aby ocenić stężenie substancji tłuszczowych (zwanych lipidami) we krwi, należy przeprowadzić badania laboratoryjne. Wynik nazywany jest lipidogramem, a w jego skład wchodzą:
– stężenie cholesterolu całkowitego,
– stężenie cholesterolu LDL,
– stężenie cholesterolu HDL,
– stężenie trójglicerydów.
Aby lipidogram był wiarygodny, krew należy pobrać na czczo, czyli co najmniej 12 godzin od ostatniego posiłku.
Układ sercowo-naczyniowy jest ściśle powiązany w naszym organizmie z układem nerwowym, więc już przy niewielkim natężeniu stresu nasze serce przyśpiesza, wzrasta skurczowe i rozkurczowe ciśnienie krwi, zwiększa się objętość wyrzutowej krwi z serca, wzrasta przepływ krwi przez naczynia wieńcowe, następuje zwiększenie zużycia tlenu przez serce. Stres działa niekorzystnie na wewnętrzną warstwę naczyń, od której to rozpoczyna się proces miażdżycowy.
W organizmie wraz ze stresem rośnie poziom hormonów stresu – tj adrenaliny, ale też kortyzolu, które przyczyniają się z kolei do wzrostu ciśnienia krwi, przyspieszenia pulsu
i oddechu – czyli neurohormony te nasilają skurcz wielu naczyń, doprowadzając do szybszego, ale nierównego przepływu krwi ( to sprzyja uszkodzeniu śródbłonka, powstawaniu skrzepów, odkładaniu się substancji, które budują tak niebezpieczną dla nas blaszkę miażdżycową).
Osoby bardziej emocjonalne, nie radzące sobie z niepokojącymi sytuacjami i te, u których stres zanadto się przedłuża, często chorują na nadciśnienie (które uważane jest za najważniejszy czynnik ryzyka chorób sercowo-naczyniowych). Nie mówiąc już o tym, że u wielu osób wzrost niepokoju i napięcia skutkuje zapalaniem papierosa, podjadaniem niezdrowej żywności, zapomnieniem o należności przyjęcia leków.
Człowiek ma serce czterodzielne – czyli jest ono podzielone wewnątrz na dwa przedsionki i dwie komory. By krew się w sercu nie mieszała znajdują się w nim także 4 zastawki: trójdzielna (przedsionkowo-komorowa prawa), dwudzielna (przedsionkowo-komorowa lewa, zwana także mitralną) oraz 2 zastawki półksiężycowate – aorty i pnia płucnego. Przedsionki i komory na przemian się kurczą i rozkurczają (ze skurczem przedsionków następuje rozkurcz komór i odwrotnie). Krew jest wraz ze skurczem wypychana do tętnicy głównej – aorty a stamtąd mniejszymi tętnicami płynie dalej. Na końcu tej drogi znajdują się naczynia włosowate- to one są najmniejszymi alejkami, przez które krew ( a wraz z nią tlen i inne życiodajne składniki odżywcze) trafia do komórek i innych organów.
Lekarze często określają serce jako wielką pompę, która nigdy nie odpoczywa. Sprawne funkcjonowanie tej „pompy” pozwala na sprawne funkcjonowanie całego organizmu. Utrzymanie naszego serce w dobrej kondycji przez całe nasze życie to nie lada wyzwanie.
Cukrzyca jest ważnym czynnikiem ryzyka choroby wieńcowej. U osób z cukrzycą ryzyko choroby sercowo-naczyniowej jest średnio 2-krotnie wyższe.
Niezależnie od leczenia farmakologicznego działaniami, które mogą skutecznie kontrolować cukrzycę są:
– kontrola masy ciała,
– regularny wysiłek fizyczny (szczególnie połączenie wysiłku tlenowego i oporowego),
– regularne spożywanie zbilansowanych posiłków (z przewagą owoców, warzyw, pełnoziarnistych
– płatków, ograniczeniem spożycia tłuszczów, cukru, soli i alkoholu),
– rzucenie palenia,
– systematyczne kontrole poziomu glukozy, cholesterolu, ciśnienia tętniczego.
Wskaźnikiem wyrównania poziomu glukozy we krwi jest hemoglobina glikowana, której wartość powinna być mniejsza niż 7% (< 53 mmol/mol).
W trakcie wysiłku fizycznego stężenie glukozy może spadać – należy być na ten fakt przygotowanym i mieć przy sobie np. słodki napój, aby możliwie szybko przeciwdziałać hipoglikemii.
Najbardziej rekomendowanym dla serca rodzajem wysiłku jest wysiłek tzw. tlenowy, który składa się z długotrwałych, rytmicznych ruchów dużych partii mięśni. Wysiłek tlenowy obejmuje codzienną aktywność fizyczną, taką jak np:
– jazda na rowerze,
– nasilona praca w gospodarstwie domowym,
– prace ogrodowe,
– spacerowanie szybkim krokiem,
– nordic walking,
– piesze wycieczki,
– jogging, bieganie,
– narciarstwo biegowe,
– jazda na rolkach,
– wiosłowanie.
Najskuteczniejsze sposoby pomagające uzyskać optymalne stężenie cholesterolu obejmują:
– regularne przyjmowanie leków obniżających cholesterol, szczególnie z grupy statyn,
– regularną aktywność fizyczną,
– ograniczenie spożycia tłuszczów, a szczególnie tłuszczów nasyconych,
– ograniczenie spożycia cukru i słodzonych potraw,
– ograniczenie spożycia alkoholu,
– spożywanie większej ilości tłustych ryb,
– spożywanie dużych ilości błonnika.
Cukrzyca znacznie zwiększa ryzyko zachorowania i zgonu z powodu choroby niedokrwiennej serca oraz udaru mózgu. Powoduje także uszkodzenia naczyń krwionośnych, co w efekcie może uszkodzić takie narządy jak serce, nerki czy oczy. Aby zapobiegać cukrzycy, należy przestawić się na zdrowy tryb życia. Redukcja masy ciała, wzrost aktywności fizycznej oraz prawidłowy sposób odżywania znacznie zmniejszają ryzyko zachorowania. Zaleca się także okresową kontrole stężenia cukru we krwi, w celu wczesnego wykrycia stanu przedcukrzycowego.
– nadciśnienie tętnicze
– choroby serca i udar mózgu
– cukrzycę typu 2
– otyłość
– depresję
– bóle kręgosłupa i dolegliwości stawowe
Chociaż cholesterol jest niezbędny do prawidłowego działania komórek i wytwarzania niektórych hormonów, to jednak nieprawidłowe stężenie poszczególnych typów cholesterolu we krwi może prowadzić do uszkodzenia ściany tętnic.
We krwi krążą różne typy cholesterolu, które dzielą się umownie na typ korzystnie działający i chroniący nasze tętnice czyli HDL (lipoproteiny o dużej gęstości), oraz na typ, który uszkadza naczynia krwionośne i powoduje miażdżycę, czyli LDL (lipoproteiny o małej gęstości). Ponadto, dla lekarza ważna jest również kontrola we krwi poziomu cholesterolu całkowitego i triglicerydów.
Dla pacjentów z chorobą wieńcową kluczowe znaczenie ma obniżenie stężenia cholesterolu LDL, co wpływa na zmniejszenie częstości zdarzeń sercowo-naczyniowych. Wartości LDL, które powinniśmy osiągnąć to:
< 1,8 mmol/l (< 70 mg/dl) dla pacjentów bardzo wysokiego ryzyka,
< 2,6 mmol/l (< 100 mg/dl) dla pacjentów wysokiego ryzyka,
< 3 mmol/l (< 115 mg/dl) dla pacjentów niskiego do umiarkowanego ryzyka.
Dla triglicerydów nie określa się wartości docelowej, ale stężenie < 1,7 mmol/l (< 150 mg/dl) wskazuje na niższe ryzyko.
Optymalne wartości cholesterolu HDL (wskazujące na niższe ryzyko) wynoszą > 1,0 mmol/l (> 40 mg/dl) u mężczyzn i > 1,2 mmol/l (> 45 mg/dl) u kobiet.
WSKAZANIA I DZIAŁANIE
Są przepisywane u pacjentów w celu zapobiegania zawałowi serca i udarom mózgu, po przebytym zawale serca i po przebytym udarze, po operacji bypassów, po zabiegu angioplastyki wieńcowej (PCI) i u chorych z miażdżycą tętnic obwodowych. Po zawale serca i po zabiegach na tętnicach wieńcowych preparaty takie jak Acard stosowane są zwykle do końca życia, natomiast pozostałe leki (np. Plavix, Areplex, Brilique, Efient) przepisywane są zwykle na kilka miesięcy (zwykle do roku). Preparaty te zapobiegają sklejaniu się płytek krwi i ich przyklejaniu do stentu i tym samym zmniejszają ryzyko powstawania zakrzepicy, która polega na nagłym zamknięciu światła naczynia i powstaniu gwałtownych objawów niedokrwienia i zawału – dlatego właśnie ich regularne przyjmowanie jest tak istotne dla pacjenta.
DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE
– krwawienia,
– zaostrzenie choroby wrzodowej (najlepiej zażywać je po posiłku),
– u osób uczulonych na aspirynę utrudniony i świszczący oddech.
– Inne specyficzne dla preparatu Brilique: duszność, wolne tętno.
WSKAZANIA I DZIAŁANIE
Stosowane są w leczeniu nadciśnienia tętniczego, niewydolności krążenia. Działają one dzięki zwiększonej ilości produkowanego i wydalanego moczu.
DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE
– nadmierne zmniejszenie ciśnienia tętniczego,
– zaburzenia elektrolitowe we krwi (potas, sód)
Po operacji może utrzymywać się lekki ból i drętwienie w okolicy klatki piersiowej. Objawy te mogą utrzymywać się przez kilka miesięcy, ale zwykle ustępują wcześniej.
U pacjentów u których pobrano żyłę z nogi może występować dyskomfort i obrzęk nogi. U tych pacjentów pomaga często aktywność fizyczna lub stosowanie pończoch uciskowych.
Niekiedy, naturalnym zjawiskiem jest chwiejność emocjonalna, która powinna ustąpić z czasem. Zapewne sporą ulgę może odczuć pacjent dzięki regularnemu wykonywaniu aktywności fizycznej i częstym kontaktom z innymi osobami.
Na pełne wygojenie się rany i kości po przecięciu mostka potrzeba zwykle 4-6 tygodni. W tym okresie istotne jest, aby nie wykonywać czynności takich jak podnoszenie ciężkich przedmiotów czy nadmiernych ruchów ramion. Po okresie ok. 2-3 miesięcy można wrócić do pełnej aktywności w zakresie ruchów ramionami. Można więc przykładowo grać w tenisa i pływać.
Jeżeli Twoja aktywność zawodowa związana jest z wykonywaniem powtarzalnych ruchów ramionami i podnoszeniem ciężkich rzeczy, musisz naturalnie zaczekać aż do pełnego zagojenia rany (do 3 miesięcy).
Najważniejsze znaczenie po przebytym zabiegu angioplastyki ma regularne stosowanie leków. Wtym okresie dochodzi do gojenia się ściany tętnicy, co wymaga stosowania leków hamujących przyklejanie się płytek krwi do ściany leczonej tętnicy i stentu (oczywiście w przypadku gdy był on implantowany), zwykle przez okres 6 do 12 miesięcy. W ten sposób zapobiega się zjawisku tzw. zakrzepicy w stencie, polegającym na nagłym zamknięciu światła w stencie przez zakrzep i zatrzymaniu przepływu krwi, co prowadzi do zawału serca. W związku z tym, nie należy samodzielnie odstawiać przepisanych przez lekarza leków. Równie ważne jest, aby przed planowanymi operacjami i bardziej złożonymi zabiegami stomatologicznymi poinformować lekarza o przyjmowaniu tych leków.
W przypadku jednoczasowego stosowania leków przeciwpłytkowych z innymi lekami rozrzedzającymi krew, sporadycznie może dochodzić do przedłużonego krwawienia w miejscu skaleczeń.
Pamiętaj aby niezwłocznie poinformować lekarza w przypadku nadmiernych i trudnych do opanowania krwawień lub pojawienia się czarnych, tzw. „smolistych stolców”, które mogą świadczyć o krwawieniu z górnego odcinka przewodu pokarmowego.
W pierwszych dniach/tygodniach po zabiegu należy zwracać szczególną uwagę na miejsce nakłucia tętnicy. Niekiedy w tym miejscu może być odczuwalne niewielkie drętwienie, mrowienie czy ból – zwykle objawy te mijają samoistnie w ciągu kilku dni po zabiegu. W przypadku utrzymującego się lub nasilającego bólu, drętwienia czy ucisku należy zgłosić się na konsultację do lekarza.
Podobnie uczynić należy w przypadku nowopowstałego po wypisie (lub stale powiększającego się) krwiaka. Pamiętaj jednak, iż zmiana koloru krwiaka to naturalny proces związany z rozpadem hemoglobiny – głównego składnika krwi i nie wymaga to interwencji medycznej.
WSKAZANIA I DZIAŁANIE
Stosowana jest w zapobieganiu i zwalczaniu objawów dusznicy bolesnej. Nitrogliceryna rozluźnia mięśniówkę ściany żył i tętnic rozszerzając tym samym ich światło. Szczególnie szybkie ale i krótkotrwałe jest działanie nitrogliceryny stosowanej w postaci aerozolu pod język.
W przypadku objawów dusznicy bolesnej można stosować ją co 5 minut; jednakże w przypadku nie ustępowania dolegliwości po dwóch pierwszych dawkach należy pilnie skontaktować się z Pogotowiem Ratunkowym.
W trakcie stosowania nitrogliceryny nie należy pić dużych ilości alkoholu, ponieważ może to spowodować nagły i silny spadek ciśnienia tętniczego wraz z omdleniem.
DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE
– zawroty i ból głowy,
– spadek ciśnienia tętniczego,
– pulsujący ból głowy
Otyłość brzuszna prowadzić może prowadzić do wielu groźnych chorób, bo tłuszcz nie gromadzi się jedynie pod skórą a w narządach wewnętrznych – np. mięśniach szkieletowych, sercu, trzustce czy wątrobie. Tłuszcz na brzuchu powoduje podwyższenie poziomu cukru i trójglicerydów oraz obniża frakcję dobrego cholesterolu (HDL) we krwi. W związku z poważnym zaburzeniem przemiany tłuszczów w organizmie, otyłości brzusznej często towarzyszy cukrzyca, będąca wręcz epidemią naszych czasów a mająca niebezpieczne skutki – między innymi związane ze wzrokiem, nerkami czy układem nerwowym.
Na skutek odkładania się cholesterolu w naczyniach krwionośnych rozwijać się może także choroba niedokrwienna serca lub może zmniejszać się wydolność mózgu (a gdy blaszka miażdzycowa blokuje przepływ krwi dojść może do zawału lub udaru). Nadmiar tłuszczu w narządach wewnętrznych i miażdżyca w tętnicach znacznie utrudniają krążenie krwi. Przez naczynia musi płynąć jej więcej, pod większym ciśnieniem (tak się tworzy nadciśnienie tętnicze). Tłuszcz odłożony na brzuchu wpływa na zwiększenie krzepliwości krwi ( co może skutkować zakrzepami). Wzrost wagi = większe zapotrzebowanie organizmu na tlen = większa objętość krwi toczonej przez serca. Wszystko to może prowadzić do przerostu lewej komory serca a otłuszczenie serca dodatkowo upośledza jego pracę…
Nie można także zapomnieć o towarzyszących otyłości rozwoju chorób układu ruchu – np. reumatyzmu, lub zwyrodnienia stawów, czy kręgosłupa.
Epidemiolodzy alarmują, że jeśli nie zmienimy sposobu odżywiania i stylu życia, to w nieodległej przyszłości otyłość brzuszna stanie się powszechnym problemem ( choć już teraz szacuje się, że około 30 Polek i Polaków ma z nią problem). Dietetycy przestrzegają, że znacznie prościej jest trzymać wagę w ryzach niż leczyć otyłość (kto choć raz próbował się odchudzać dobrze zna ten fakt). Tyle że przy otyłości nie wystarczy niestety dieta a długofalowa zmiana nawyków żywieniowych – swoich i najbliższych.
Otyłość brzuszna w pierwszym stopniu występuje wówczas, gdy obwód pasa u mężczyzn wynosi co najmniej 94 cm a u kobiet 80 cm. Drugi stopień to 102 cm dla mężczyzn a u kobiet 94 cm. Można wykorzystać także stosunek obwodu talii do obwodu bioder (wartość wskaźnika WHR- z ang. wist-hip ratio), którego wynik jest stosowany do oceny rodzaju otyłości oraz rozmieszczenia tłuszczu podskórnego. WHR oblicza się przez podzielenie obwodu w talii przez obwód bioder. Obwody oczywiście muszą być liczone w centymetrach. Gdy wartość WHR wynosi powyżej 1 dla mężczyzn i powyżej 0,85 dla kobiet świadczy to już o brzusznej otyłości. Przyczyn otyłości brzusznej można doszukiwać się w sposobie odżywiania, nieuprawiania sportów i życia w stresie, ale także w sferze genetycznej czy hormonalnej.
Czy wiesz, że choroby serca i naczyń są główną przyczyną zgonów w Polsce a rehabilitacja jest jednym ze skutecznych sposobów zapobiegania ponownym zawałom?
Choroby układu sercowo-naczyniowego przyczyniają się do śmierci około 200 tys. Polaków rocznie. To oznacza, że około 47% wszystkich zgonów jest związane z chorobami serca, a głównie z chorobą niedokrwienną serca (czyli upraszczając miażdżycą tętnic wieńcowych).
Poza leczeniem farmakologicznym, rewaskularyzacją, czyli stentowaniem tętnic wieńcowych czy pomostowaniem aortalno-wieńcowym („bypass”), rehabilitacja kardiologiczna przyczynia się do obniżenia umieralności. Co więcej, przyczynia się do zmniejszenia ryzyka zawału serca czy udaru mózgu.
WSKAZANIA I DZIAŁANIE
Statyny są stosowane w leczeniu nieprawidłowych wartości cholesterolu, w chorobie wieńcowej, po zawale serca, po udarze mózgu. Co istotne, zmniejszają one zachorowalność i umieralność na choroby układu sercowo-naczyniowego u pacjentów z miażdżycą naczyń wieńcowych lub cukrzycą.
Statyny oprócz normalizacji poziomu lipidów (cholesterolu) we krwi, mają liczne pozytywne działania, takie jak m.in.: normalizacja funkcji śródbłonka, zmniejszenie liczby wolnych rodników, stabilizacja blaszek miażdżycowych (zapobieganie pękania blaszek), działanie przeciwzapalne, przeciwzakrzepowe.
DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE
– bóle i osłabienie mięśni
Kliknij w link i przeczytaj więcej.
W przypadku chorób układu krążenia często bywa tak, że czynniki zwiększające ryzyko zachorowania lubią występować razem. Gdy mamy do czynienia z kilkoma naraz, nazywamy to zespołem metabolicznym.
Wyróżniamy następujące czynniki zespołu metabolicznego:
– zaburzenia tolerancji glukozy – stan przedcukrzycowy,
– podwyższony poziom triglicerydów,
– obniżony poziom dobrego cholesterolu (HDL),
– podwyższone ciśnienie tętnicze,
– otyłość.
Największym zagrożeniem wynikającym z zespołu metabolicznego jest podniesione ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2 oraz chorób układu krążenia rozwijających się u podnóża miażdżycy.
